جعفری
جعفری متعلق به خانواده Apiaceae با نام علمی Petroselinum crispum و نام انگلیسی parsley میباشد.بومی نواحی جنوبی اروپا و مناطق اطراف دریای مدیترانه میباشد.از سبزی های برگی معروف در سراسر دنیا است که کشت و کار آن از 2000 سال پیش شروع شده اما از قرن 16 کشت آن در اروپا رونق یافته و به سراسر نقاط دنیا منتقل شده است.
جعفری غنی از آهن و سایر عناصر مانند ویتامین ث میباشد .این سبزی دارای اگزالات است. زمانی که مقدار اگزالات ها در بدن بالا برود، مشکلاتی را برای بدن ایجاد می کنند.
*گیاهشناسی
گیاه دو ساله، با طول برگ متفاوت هستند.طول ساقه ها زیر 40-30 سانتی متر است ولی در سال دوم که به گل میرود به 70-60 سانتی متر میرسد.بذر جعفری توخالی و معطر است.برگ های آن به رنگ سبز تیره و دارای بریدگی های لوزی یا مثلث شکل با تقسیمات رفعی است.گلهای جعفری کوچک برنگ مایل به سبز و بصورت چتری میباشد.میوه آن کوچک به طول 2 میلی متر و دارای بویی معطر است.
*ارقام جعفری
1)جعفری ساده پهن برگ و ریشه باریک(Italian parsley)(Petroselinum crispum) : در ایران بیشتر این نوع کشت میشود.
2)برگ مجعد یا فری دوبل یا فری تریپل: خیلی پیچیده و برگ های درهم دارد .در آمریکا و اروپا کشت میشود.
3)جعفری ریشه ای(P.C Var. tubersum): ریشه آن مصرف میشود
*کاشت جعفری
جعفری محصول فصل سرد و نسبتا مقاوم به سرما است که در مناطق خنک بهتر میتوان کشت کرد.به سرماهای شدید حساس است .گرمای تابستان را تحمل میکند بنابراین در مناطق گرم هم کشت میشود.کاشت جعفری در مناطق معتدله در بهارو گاهی نیز در پاییز است.توصیه میشود قبل از کاشت 1 الی 2 روز بذر را خیس کرده تا جوانه زنی بهتر انجام شود.جوانه زنی جعفری 25-20 روز طول میکشد.در صورت ضعیف بودن خاک،افزودن کودهای دامی پوسیده،کود فسفر و ازت الزامی است.در صورتیکه جعفری بعنوان محصول دو ساله کشت شود باید در پاییز پس از آخرین برداشت مقداری کود دامی پوسیده روی بوته ها ریخته شود تا در طول زمستان از خطر یخ زدگی حفظ شود و در بهار به رشد مجدد بپردازد.به منظور جلوگیری از ورود به فاز زایشی در سال دوم باید بصورت منظم آبیاری انجام شود و کود ازت فراوان در اختیار گیاه قرار گیرد.کشت بصورت کرتی و دستپاش انجام میشود . در کشت های ردیفی فاصله ردیف کاشت 30-20 سانتی متر و درون ردیف 10-5 سانتی متر میباشد.تنک کردن در این سبزی صرفه اقتصادی ندارد.
*خاک مناسب کشت جعفری
جعفری را میتوان در هر خاکی کشت کرد اما خاک لوم و سبک نتیجه بهتری را منجر میشود زیرا در خاک سنگین تهویه در سال دوم مختل میشود.به اسیدیته خاک کمی حساس است.ph مناسب خاک برای این گیاه 6تا 7 است.میزان کودهای شیمیایی باتوجه به نوع و موادغدایی موجود در زمین کدود 100-90 کیلوگرم ازت(در دو مرحله)،80 کیلوگرم P2O5 و 160-130 کیلوگرم K2O در یک هکتار است.
*آبیاری جعفری
به دلیل رشد کند جعفری در اوایل رشد، آبیاری در 2 تا 3 هفته اول بهتر است زود به زود و منظم انجام شود.جعفری نسبت به بقیه سبزیجات آب بیشتری میخواهد.
*میزان بذر مورد نیاز جهت کاشت
وزن هزاردانه بذر جعفری حدود 1.5 گرم است و میزان بذر مورد نیازبرای کاشت 20-12 کیلوگرم در هکتار است.
*عملکرد جعفری
از هر هکتار زمین 1.2 تن میوه (دانه) پاک شده و 30 تن گیاه تازه بدست می آید.
*برداشت جعفری
امکان برداشت از 2-1 سانتی متری بالای خاک بصورت سرزنی وجود دارد.جعفری را اول مرداد تا شهریور ماه،در جعفری ریشه ای، ریشه ها در آبان ماه و در جعفری برگی، برگ ها را از اواسط خرداد تا اواسط آبان ماه محصول برداری مینمایند.
چین اول برگ جعفری را از اواسط تا اواخر خرداد با علف چین یا کمباین سبزی چین برداشت میکنند. برگ های جعفری را معمولا برحسب نوع بذر کشت شده و دفعات بذرپاشی، شرایط آب و هوایی و آبیاری تا مهرماه با فواصل حدود 4 هفته ای،3 تا 4 بار برداشت میشود.ریشه جعفری را از اواخر مهر تا اوایل ابان با چغندرکن یا کمباین مخصوص چغندر و سیب زمینی برداشت می نمایند.بذرهای جعفری هم در شهریورماه آماده استفاده میشوند.
برگ های برداشت شده را در دستگاه های خشک کن در حرارتی معادل 40 درجه سانتی گراد خشک کرده و در ماشین برگ چین یا در دستگاه های برش در اندازه های 2 میلی متر میبرند. ریشه ها را که با دست یا بوسیله شخم زن برداشت شده،شستشو داده و آن ها را بوسیله ی ماشین های مخصوص به قطعات کوچک تقسیم میکنند.میوه ها را نیز در دستگاه های بذر پاک کن در شرایط استاندارد پرداخت و بوجاری می نمایند.
*آفات و بیماری جعفری
بیماری ویروس موزاییک کرفس و باکتری سپتوریا که لکه های قهوه ای رنگ روی برگ ها و دمبرگ ها ایجاد میکند میتواند خسارت زیادی را به این گیاه وارد آورد.زردی برگ ها و کناره برگ ها مربوط به کمبود مولیبدن و منیزیم است.
*خواص جعفری
جعفری دارای مقادیر زیادی ویتامین و املاح معدنی به ویژه کلسیم و آهن است.ویتامین های A و C به مقدار زیادی در آن یافت میشود. این گیاه دارای مقادیر زیادی روغن های فرار اتری مانند اپیول و مریستیسین است و به همین سبب از آن برای معطر ساختن غذاها نیز استفاده میشود.
مواد غذایی موجود در جعفری (گرم در 100 گرم برگ)
آب | پروتیین | چربی | کربوهیدرات | مواد سلولزی |
81.9 | 4.4 | 0.4 | 1.3 | 4/3 |
*سولات رایج
-جعفری پیچ با جعفری رسمی چه تفاوتی دارد؟
جعفری پیچ دارای برگ های صاف،لطیف و نرم و به رنگ سبز روشن میباشد ولی جعفری رسمی برگ های ناصاف،چروکیده، کمی خشن و به رنگ سبز تیره است و نسبت به سرما مقاوم تر است.
-هر کدام از جعفری ها در کجا مصرف دارد؟
جعفری پیچ معمولا هم در سبزی خوردن و هم در سبزی خورشتی استفاده میشود ولی جعفری رسمی در آش و خورشت کمتراستفاده میشود.
-آیا مشکل در سبز شدن بذر جعفری هست؟
بله،هم استارت جوانه زنی بسیار کند است و هم سرعت جوانه زنی پایینی دارد و یکنواختی جوانه زنی ندارد.برای رفع این مشکل پرایمینگ بذر با پلی اتیلین فلایکول 6000 به میزان 50 گرم در لیتر توصیه میشود.
