نام علمی شبدر قرمز: Trifolium alexandrium
درصد خلوص بذر شبدر قرمز: ۹۹درصد
درصد قوه نامیه بذر شبدر قرمز: ۹۹درصد
وزن هزاردانه شبدر قرمز: ۱/۵ گرم
شبدر قرمز گیاهی است علفی و چند ساله که در مناطق معتدله کره زمین می روید. در شرایط مساعد این گیاه هفت ساله است ولی در آب و هوای گرم فقط دو سال عمر می کند. ارتفاع شبدر قرمز بسیار کم است و بیشتر از ۱۵ سانتی متر نمی شود. برگهای آن بیضی شکل و دراز و دارای سه برگچه است و بهمین علت در قرون وسطی مورد احترام مسیحیان بوده زیرا آنرا سمبل خداوند، مسیح و روح القدس می دانستند. این گیاه از نظر داشتن مواد مغذی برای علوفه حیوانات بکار می رود .
شبدر قرمز با نام علمي Trifolium pratense بيشتر به منظور توليد علوفه كشت مي شود. شبدر قرمز گياهي دو ساله است و به اين دليل جاي خوبي در تناوبهاي كوتاه مدت دارد. اهميت اين گياه به دليل توليد محصول خشك زياد با كيفيت بالا و موفقيت كشت در خاكهاي فقير مي باشد. اين گياه را به تنهايي يا همراه با علفهاي چمني مثل تيموتي مي توان كشت نمود. شبدر قرمز در نواحي شمالي و غربي كشور خصوصاًگيلان و مازندران و آذربايجان رشدو نمو خوبي دارند. البته در نواحي مركزي كشور، دراستانهاي سردسير هم وجود دارد.
2) گياه شناسي:
شبدر قرمز گياهي است با ريشه هاي قوي و باريك كه حتي تا دو متر مي رسد، همچنين داراي ريشه هاي جانبي مي باشد.برگها داراي سه برگچۀ كركدار يا بدون كرك مي باشند.ساقه به طور ضعيفي لبه دار و داراي رنگ قهوه اي مايل به سبز يا قهوه اي قرمز مي باشد.برگچه روي دمبرگ اصلي متصل است و فاصله ندارد. برگها بيضوي شكل يا تخم مرغي وارونه و در رأس كمي مدور مي شوند.در حاشيۀ برگ گاهگاهي كركهاي نازكي ديده مي شود. سطح برگ فاقد درخشندگي ولي مات و سبز و خرم به نظر مي رسد. برگچه ها نيزه اي،تخم مرغي يا مثلثي شكل بوده و دقيقاً به ريشك ختم مي شود كه با دمبرگ به هم متصل مي باشند. گلها صورتي يا قرمز ارغواني مي باشد.
3) استانداردهاي بذري:
بذور شبدر قرمز تخم مرغي شكل و ريز بوده اما همسان نيستند. رنگ بذور زرد تا ارغواني مي باشد. براي انتخاب بذر، بهتر است از بذور محلي استفاده گردد. بذر توليدي از طريق دگرگشني و توسط زنبور و حشرات ديگر ايجاد مي شود كه در اوايل فصل به دليل كمبود حشرات محصول بذري در سال دوم داراي اهميت خواهد شد.
4)ارزش غذايي:
علوفه خشك حاصل از شبدر قرمز متوسط از نظر ارزش غذايي شبيه علوفه خشك يونجه است.كل مواد قابل هضم كمي بيشتر از يونجه است، اما پروتئين قابل هضم آن دو سوم يونجه مي باشد.برگها تنها5/2 درصد وزن كل شبدر را تشكيل مي دهند، اما حاوي دو سوم كل پروتئين و 75% يا بيشتر از كاروتن كل مي باشند. به دليل ايجاد خطر نفخ براي دام بهتر است شبدر قرمز همراه با كاه يا علوفۀ خشك به دام خورانده شود.
5 ) اكولوژي:
زمينهاي زهكشي شده و غني از مواد غذايي به خصوص آهك و فسفر نياز دارد و خاكهاي اسيدي ر ا دوست دارد.
بستر بذر بايد فشرده و عاري از مواد اضافه باشد البته بستربسيار نرم كه خاك حالت پودري دارد براي كاشت شبدر مناسب نيست، چون به سرعت بعداز بارندگي سله مي بندد كم بودن حاصلخيزي يكي از دلايل شكست در كاشت شبدر قرمز است.
6 ) كاشت، داشت، برداشت:
1-6 كاشت و تكثير
مقدار بذر لازم براي كاشت مزرعه اي كه به توليد بذر اختصاص داده مي شود كمتر از مزرعه اي است كه براي توليد علوفه كاشته مي شود.شبدر قرمز را معمولاًبا يكي از گياهان بذر ريز دربهار يا در مزرعه چاودار و گندم زمستانه اواخر زمستان و اوايل بهار كشت مي كنند. به دليل ريز بودن بذر كاشت كم عمق شبدر ضروري است. در مناطق سرد كاشت پائيزه و اواخر تابستان توصيه نمي شود. در مناطق گرم به جز بهار يا اوايل تابستان كشت توصيه نمي شود.
2-6 برداشت:
به طور كلي برداشت شبدر قرمز براي علوفه خشك است. اگر محصول دوم از نظر توليد بذر جالب باشد آن را به توليد بذر اختصاص مي دهند، درغير اين صورت براي علوفۀ خشك يا چرا مورد استفاده قرار مي گيرد بذر شبدر بايد20تا30 روز بعد از گلدهي كامل رسيده و آمادۀ برداشت مي باشد. بذر را نبايد تا زماني كه گلها قهوه اي
گياه را اغلب با ماشين برداشت كه به آن رديف كن متصل است درو مي كنند.
7)موارد استفاده:
مصارف شبدر قرمز بسيار متفاوت است. ازجمله موارد مصرف شبدر قرمز براي تهيۀ علوفۀ خشك است . نگهداري علوفۀ خشك شبدر قرمز مشكل تر از يونجه است.شبدر قرمز را براي تهيۀ سيلو نيز استفاده مي كنند. بهترين سيلوي شبدر قرمز زماني صورت مي گيرد كه برداشت محصول در موقعي صورت گيرد كه گياه در 50%گلدهي يا گلدهي كامل باشد. شبدر قرمز يكي ازمهمترين منابع براي چراي دام مي باشد، بنابراين، اين گياه براي كشت در مراتع استفاده مي شود.
شبدر قرمز بيشتر در سال دوم براي توليد بذر اختصاص داده مي شود.مصرف شبدر قرمز به عنوان گياه دارويي نيز قابل بحث است كه براي درمان آسم، تشنج و دل پيچه استفاده مي شود، البته بايد توجه داشت كه مصرف زياد شبدر خطرناك است زيرا شبدر قرمز داراي اسيد سيانيدريك مي باشد.
