هندوانه

نام علمی هندوانه:  Citrullus vulgaris

درصد خلوص بذر هندوانه: 95 درصد

درصد قوه نامیه بذر هندوانه: 90 درصد

وزن هزار دانه بذر هندوانه: 42 گرم

تعداد بذر هندوانه در هر کیلو گرم:  23800 عدد

خصوصیات گیاه‌شناسی:

هندوانه گياهى است،یک‌ساله و علفى با نام علمى Citrullus vulgaris و به خانواده کدوئيان Cucarbitaceae تعلق دارد. سيستم ریشه‌ای هندوانه قوی و کامل است و از ریشه ‌های فرعی و تارهای کشنده تشکيل می‌شود.

تقسیم‌بندی بر اساس زمان رسيدگی:

زودرس : 70-80 روز

میان‌رس : 80-90 روز

دیررس : 130-140 روز

می‌توان هندوانه را درمکان‌های سر پوشيده و گرم خزانه گيری کرد و به ‌محض مساعد شدن هوا به محل اصلی منتقل نمود. 

آزمایش‌های مختلف نشان داده است که تهيه مالچ و استفاده از آن بخصوص پلاستيک سياه،به زودرسی محصول در اين مناطق کمک می‌کند.

ارقام زود رس درمدت 70 تا 80 روز و ارقام میان ‌رس 80 تا 90 روز ميوه می‌دهند.

کاشت هندوانه:

برای کاشت هندوانه زمين را در پائیز سال قبل شخم زده و آن‌ها به حال خود می‌گذارند. کلوخ‌های حاصله از شخم در فصل زمستان توسط سرما و يخبندان پوک و نرم شده و در بهار قبل از کاشت، زمين را 1 الی 2 بار ديسک می‌زنند تا خاک کاملاً نرم شود و سپس اقدام به کشت می‌کنند و می‌توان با کود سبز يا کود حيوانی خاک‌های نامناسب را اصلاح نمود. معمولاً بذر پاشی هندوانه در زمين اصلی انجام می‌گیرد بدين منظور 1 يا 2 روز قبل از آن بذر را در پارچه مرطوب تحت دمای حدود 25 درجه سانتی‌گراد نگه می‌دارند و بدين ترتيب عمل جوانه ‌زنی و سبز شدن تسريع می‌شود. زراعت هندوانه معمولاً به‌ صورت کپه ‌ای انجام می‌گیرد بدین‌ صورت که در محل‌های تعیین ‌شده گودال‌هایی به عمق20تا 25 سانتی‌متر و به فاصله 75 تا 80 سانتی‌متر از همدیگر حفر می‌گردد.

شرایط آب و هوایی مناسب برای کشت هندوانه:

هندوانه يک گياه فصل گرماست و نسبت به گرما بیشتر ازساير گياهان تيره کدوئيان مقاوم است. هندوانه مخصوص مناطقی است که دارای تابستان طولانی و گرم هستند. از این ‌رو تابستان‌های خشک و يا نسبتاً مرطوب برای آن مناسب است. شيوع بیماری‌های که به برگ آن حمله می‌کنند در نواحی مرطوب بيشتر از نواحی خشک است در مناطقی که طول دوره گرما کمتر از 120 روز است بايد از ارقامی استفاده کرد که میان ‌رس و يا زودرس باشند . درغير این صورت ميوه نارس باقی می‌ماند و شیرین نمی‌شود.

خاک مطلوب کشت هندوانه:

هندوانه خاک‌های شنی و سبک را که از نظر مواد آلی غنی باشد و از زهکشی خوبی برخوردار باشند می‌پسندد. در خاک‌های رسی هم محصول خوبی می‌دهد به‌ شرط آن که آب تحت الارض در پائين نگه‌ داشته شود. خاک‌های حاصلخيز و زهکشی شده شنی رسی و لومی شنی، بهترين خاک برای رشد هندوانه است. خاک‌های کمی اسيدی تا  pH خنثی، مناسب کشت هندوانه است.

مقدار بذر مورد نیاز هندوانه برای هر هکتار:

میزان مصرف بذر برای یک هکتار 3-4 کيلوگرم است بذور هندوانه را موقعی میکارند که دمای محيط به 20 درجه سانتی‌گراد رسيده باشد. نظر به اينکه هندوانه به سرما حساس است بنابراين تاب رطرف نشدن کامل سرما بايد از کاشت بذر در هوای آزاد خود داری کرد و بذر هندوانه در دمای بين 25 تا 30 در جه سانتی‌گراد جوانه ‌زده و سبزمی‌شود. در کلیهروش‌هایکشت دراراضی شور می‌بایست از مقدار بيشتری بذر نسبت به اراضی شيرين در هنگام بذرپاشی استفاده نمود تا از سطح سبز خوبی برخوردار شد. در صورت تکرار کشت درسال بعد در هنگام شخم می‌بایست ابتدا شوره‌های حاصله روی سطح خاک را جمع ‌آوری نموده و سپس نسبت به شخم اقدام نمود که به صلاح نیست .

مرحله داشت هندوانه:

بوته هندوانه برای رشد اوليه خود احتياج به گرما و رطوبت کافی دارد. بنابراين زمانی که زمين هنوزگرم نشده است می‌بایست از بذر پاشی خودداری نمود.

 روش کاشت کپه‌ای پس ‌از آنکه بوته‌ها به‌اندازه کافی رشد کردند يک يا دو بوته قوی را نگه ‌داشته و بقيه را تنک می‌کنند. در تنک کردن و يا حذف بوته‌های اضافی بايد دقت نمود. دفع علف‌های هرز و سله شکنی خاک را می توان به علت عريض بودن فواصل کاشت توسط ديسک و يا کولتيواتورانجام داد. مناطقی که دارای تابستان‌های گرم و خشک هستند بايد به امر آبياری توجه کافی داشته باشند زيرا بسيار مشاهده ‌شده که هندوانه‌ها در اثر کم‌ آبی رشد کافی نکرده و اندازه آن کوچک باقی‌ مانده و يا به علائم سوختگی دچار شده‌اند کمبود کلسيم نيز می‌تواند در ته ميوه سوختگی ايجاد کند اين ضايعه که به سوختگی گلگاه معروف است در اکثر هندوانه‌های رقم چارلستون گری مشاهده می‌شود هرس هندوانه به ‌سادگی انجام می‌گیرد برای اين کار ساقه اصلی را بعد از برگ سوم و ساقه‌های فرعی را جداگانه بعد از برگ پنجم قطع می‌کنند. کم کردن تعداد میوه در روی بوته يکی از اعمالی است که بايد در مورد هندوانه انجام شود. ارقامی که توليد با اندازه بزرگ می‌کنند،بهتر است تعداد میوه به دو عدد تقلیل یابد. ولی در ارقامی که توليد میوه‌های کوچک می‌کنند،می‌توان تعداد 3-5 عدد میوه را در هر بوته باقی گذاشت .

آبیاري هندوانه:

دور آبيارى هندوانه در روش کاشت سنتى هر 10 تا12 روز یک ‌بار است . نياز آبی هندوانه از اول تا آخر بسته به شرايط اقليمی منطقه حدوداً 15 بار است.

کود دهی هندوانه:

کودهای فسفاته و پتاسه را بهتر است قبل از کشت حدود 3-4 ماه در شرایط مرطوب و 6 الی 8 ماه در شرایط خشک به زمین اضافه نمود و توسط شخم یا دیسک زیرخاک نمود تا در هنگام کاشت کودها تجزیه و مورد استفاده گیاه قرار گیرد.

• ميزان مصرف کود حيوانی بين 15 تا 20 تن در هکتار
• مقدار 250-300 کیلوگرم ازت درهکتار
• مقدار 150-180 کیلوگرم فسفر درهکتار
• مقدار 70-80 کیلوگرم پتاسیم در هکتار درخاک‌های شنی در مقايسه با خاک‌های سنگين بايد به مقدار بيشتری در نظر گرفته شود.
• مصرف 5-10 تن در هکتار کود حیوانی پوسیده توصیه می‌شود.

احتياجات کودی هندوانه نسبت به پتاس و ازت زياد است ولی نیاز فسفر در اين گياه نسبتاً کم است باتوجه به غنی بودن اکثر خاک‌های ايران نسبت به پتاس نيازی به مصرف آن نیست.

مقدار و طريقه مصرف کود اوره در هندوانه:

مقدار 300 کيلوگرم اوره در 4 مرحله:

1- هنگام کاشت

2- هنگام منشعب شدن ساقه

3- دقيقاً قبل از ميوه دهی

4- بعد از تشکيل اولين ميوه

کودهای سرک

بهتر است کودهای که امکان محلول ‌پاشی را دارند را با مقدار مناسب به ‌صورت محلول‌ پاشی استفاده نمود تا کمتر مشکلات شوری خاک را به وجودآورند. البته بهتر است در هنگام محلول‌ پاشی از آب شيرين و مناسب استفاده گردد تا از تنش و استرس شوری گياه درامان باشد. بهتر است کود فسفات و پتاس بر اساس آزمون خاک انجام شود. مصرف کود اسيد اوریک ‌اسید در اراضی شور توصيه نمی‌شود .هندوانه به کمبود منگنز، بور، آهن، روی و کلسيم بسيار حساس است . محلول ‌پاشی کودهای محتویاين عناصر غذايی در بعضی حالات در بهبودکيفيت هندوانه سودمند است.

برداشت هندوانه:

برداشت ميوه زمانی صورت می‌گیرد که رسيده بودن ميوه مشخص باشد. برداشت ميوه هنگامی است که گوشت ميوه رسيده و ميزان قند آن حداکثر باشد. تشخيص ميوه رسيده از نارس احتياج به تجربه دارد. بهترين روش برای اينکه مشخص شود میوه رسيده است يا نه، نوع صدای ضربه‌ای است که با انگشت شست به ميوه وارد می‌آید. اگر ميوه نارس باشند اين صدا زنگ ‌دار فلزی است. ولی درمیوه‌های رسيده صدا خفه و گرفته است.

خشک شدن پيچک نزديک ميوه می‌تواند راهنماي خوبی برای رسيدن ميوه باشد البته شايد اين موضوع در بعضی موارد صحيح نباشد شايد تغيير رنگ پوست ميوه بتواند ما را در تشخيص ميوه رسيده از نارس کمک کند. چنان چه رنگ پوست ميوه روشن باشد دليل بر رسيدن ميوهاست برجسته شدن خطوط روی پوست ميوه نيز می‌تواند راهنماي خوبی برای اين مسئله باشد.