کاکوتی

نام علمی کاکوتی:  Ziziphora tenuior

درصد خلوص بذر کاکوتی:95%

درصد قوه نامیه بذر کاکوتی:92%

وزن هزار دانه کاکوتی: 0.2 گرم

معرفی گیاه کاکوتی:

کاکوتی یکی از گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است. این گیاه در نواحی کوهستانی ایران مانند ارتفاعات شهرستان بجنورد و جاجرم واقع درخراسان شمالی میروید. کاکوتی که در گویش محلی خراسان ” آنخ ” گفته می‌شود. به عنوان ادویه در غذاها کاربرد وسیعی دارد. از برگ‌های خشک‌شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در دوغ استفاده می‌شود و برخی از دوغ‌های بسته‌بندی شده در ایران این ادویه را دارند. چوپان‌ها و کوهنوردان برگ تازه کاکوتی را جمع‌آوری می‌کنند و چای آن را نوشیدنی گوارایی می‌دانند. این گیاه چند ساله است وبوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین 20 تا 50 سانتی‌متر می‌باشد و در آذربایجان به آن کهلیک اُتی و یا کلکوتی(به معنای علف کبک) می‌گویند.

زمان کاشت کاکوتی: 
در دو فصل ، در آبان ماه و فصل دیگر اوایل اسفند.
 این گیاه مانند قدومه شیرازی و بالنگو و اسفرزه مخصوص مناطق خشک و گرم است و در این مناطق محدودیت آب داریم، اگر این محدودیت نبود و در آبان کشت میشد چون بوته ها بزرگتر میشدند اقتصادیتر بود. پس کشت در فصل دوم تنها بخاطر مدیریت آبهای محدود است.

بستر کشت مناسب برای کاشت کاکوتی:
گیاهی کم توقع است و در خاکهای رسی، شنی، و حتی سنگریزه ای رویش و رشد میکند. اما چنانچه سیستم آبیاری بارانی است زمینهای رسی مناسب کشت نیستند ،چون هدف از کشت برداشت اندام هوایی است و در نتیجه آبیاری بارانی مقدار زیادی گل و لای به بوته پاشیده میشود و گیاه از حیث انتفاع خارج میشود.

آماده  سازی بستر کاشت کاکوتی:
جهت غنی سازی زمین ابتدا در هر هکتار سیصد کیلو کود فسفات و اوره را به نسبت ۲ و ۱ (دویست کیلو فسفات و صد کیلو اوره) مخلوط کرده در بستر پاشیده و شخمی غیر عمیق و سپس دیسک زده شود و بدین طریق بستر آماده بذر پاشی میشود .
مقدار بذر مصرفی کاکوتی در هر هکتار:

سه تا چهار کیلو گرم.
نحوه ی بذر پاشی کاکوتی
بذر باید در سطح بستر قرار گیرد و چنانچه در خاک دفن شود قابلیت جوانه زنی را از دست میدهد پس باید بعد از بذر پاشی بدون هیچگونه عملیاتی آبیاری انجام شود. بهتر است بمنظور یکنواخت قرار گرفتن بذر در بستر آنرا با مقداری ماسه مخلوط کرده سپس بذر پاشی شود.

آبیاری گیاه کاکوتی:
بعد از بذر پاشی که معمولا در آبان ماه است اولین مرحله آبیاری صورت میگیرد. چنانچه هوا رطوبت کافی داشته باشد بعد از چند روز بذرها جوانه میزنند. ولی اگر رطوبت کافی نباشد بعد از یک یا دو روز آبیاری تکرار می شود. بهر حال بعد از شروع جوانه زنی آبیاری متوقف میشود. مراحل بعدی آبیاری از اول بهمن و در صورت عدم بارندگی بفاصله بیست روز از هم تا نوروز.
مراقب های لازم دردوره رشد کاکوتی:
 در منطقه شاهد (شهرستان خور و بیابانک روستای خنج) معمولا و بطور متوسط در سه ماه آبان و آذر و دی جمعا سی و پنج تا چهل و پنج میلیمتر بارندگی داریم ، در این منطقه در نود روز اول بعد از کشت هیچ مراقبتی لازم نیست، بدیهی است چنانچه کشت در اقلیمی صورت گیرد که در بازه زمانی فوق الذکر بارندگی نباشد حداقل یک مرحله آبیاری و بفاصله چهل و پنج روز از آبیاری مرحله اول ضروری است.
زمان برداشت گیاه کاکوتی:
برداشت با دو هدف متفاوت و در نتیجه در دو زمان متفاوت صورت میگیرد.
1- استفاده از اندام هوایی گیاه بعنوان بهره مندی از خواص دارویی ان.
2- استفاده از بذر آن به منظور گسترش و توسعه سطح زیر کشت و همچنین استفاده از خاصیت تب بری دانه.
اگر هدف استفاده از اندام هوایی باشد معمولا برداشت از نیمه فروردین شروع میشود و چنانچه تولید بذر هدف باشد از اول اردیبهشت محصولات جمع آوری میشود.

میزان  عملکرد کاکوتی در هر هکتار:

مقدار تولید به عوامل بسیاری بستگی  دارد، اندام خشک گیاه از سیصد کیلو گرم تا دو تن در هکتار دور از واقعیت نیست.