گیاهشناسی:
داتورا به صورت درختچه رشد می کند و ارتفاع آن بین 50 تا 200 سانتی متر می باشد. این گیاه برگ های تخم مرغی شکل صاف و بدون دندانه و به رنگ سبز دارد. گلهای این گیاه به نسبت بزرگ و شیپوری مانند و به رنگهای سفید، زرد، صورتی و بنفش می باشد. میوه های این گیاه کپسول مانند و به رنگ های سبز می باشند که سطح آن ها پوشیده از خار است و درونش دانه هایی سیاه رنگ دیده می شود.
نیازهای اکولوژیکی:
نشاء تاتوره مناطق گرمسیری است لذا در طول رویش به درجه حرارت مناسب و نورکافی نیاز دارد. دمای مناسب برای رویش گونه های مختلف تاتوره 18 تا 22 درجه سانتی گراد است و درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی 30 درجه سانتیگراد است. این گیاه بر سرما حساس است و به طوری که گیاهان جوان در 2- سانتیگراد سرما زده و خشک می شوند خاک مناسب برای این گیاه خاک غنی شنی یا خاک آهکی با منطقه ای باز و آفتابی است. این گیاه به مقادیر مناسبی ازت نیاز دارد و افزایش پتاسیم سبب افزایش کمیت و کیفیت مواد موثره آن می شود. PH مناسب این گیاه خنثی و به درصدکربن بالا نیاز دارد. تاتوره نیاز به آبیاری منظم دارد و باید خاک آن همیشه مرطوب باشد.
کاشت، داشت، برداشت:
تکثیر تاتوره توسط بذر صورت میگیرد و زمان مناسب برای کاشت بذر درخزانه هوای آزاد و اواخر اسفند می باشد. برای افزایش قوه رویشی بذور را باید قبل از کاشت بمدت 24 تا 48 ساعت در دمای 35 تا 40 درجه سانتیگراد در آب خیساند. بذرها در ردیفهای به فاصله 60 سانتی متر و عمق 2 تا 5/2 سانتیمتر کشت می شوند. برای هر هکتار زمین 12 تا 15 کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز است. لازم است بلافاصله پس از کاشت زمین آبیاری می گردد. در کاشت غیر مستقیم که اواخر زمستان و اوایل بهار انجام می گیرد بذور را درخزانه هوای آزاد کشت می نمایند وقتی گیاه چهاربرگی شد و ارتفاع آن به 8 تا 12 سانتی متر رسید. نشاء ها را در فاصله 60تا 70سانتی متر کشت می شود و بلافاصله آبیاری میگردد.
رشد علفهای هرز به سرعت انجام می گیرد لذا مبارزه با علفهای هرز در اوایل رویش گیاه ضرورت دارد. زمان اولین برداشت تاتوره در اوایل تیر و دومین برداشت بین ماههای مرداد تا شهریور و سومین برداشت قبل از فصل سرما و در پائیز انجام می گیرد. بعد از برداشت، اندامها را باید خشک کرد که مهمترین دما برای خشک کردن 50 درجه سانتی گراد می باشد.
مقدار محصول خشک 5/1 تا 5/2 تن در هکتار از 8 تا 15 تن درهکتار وزن تازه گیاه است و عملکرد بذر ½ تا 1/7 تن در هکتار می باشد.
خواص داروئی و درمانی:
فرآورده های داروئی داتورا متل برای قطع عرق زیاد بدن و تسکین حملات آسم مفید است.عصاره دارویی دانه و میوه آن برای رفع شوره سر و ریزش مو بسیار مفید است. ضد درد و مسکن است و دفع ادرار کنترل می کند. ضماد آن برای زخم ها و سوختگی ها موثر است.
آتروین موجود در تاتوره دارای اثراتی مانند ضد التهاب ، ضد اسپاسم، ضد پارکیتون ، ضد عفونی کننده، افزایش دهنده قوای جنسی، ضد ترشح بزاق، مسکن سیستم عصبی مرکزی، روانگردان خواب آور و مخدر است.
عصاره گل تاتوره برای رفع درد گوش مفید است. ضماد برگ و میوه آن و روغن تخم آن برای تسکین درد بواسیر و دردهای ناحیه مقعد مفید است. از دوده حاصل از سوزاندان برگ در ساقه به همراه دانه اسفند بعنوان آرام بخش اعصاب به رفع تشنج و ضد عفونی کننده محیط خانه استفاده است.
کاربردها:
داتورا متل از جمله گیاهان مهمی است که استفاده از آن به صورت فرآوری در صنایع داروسازی مورد استفاده قرار گیرد. از این گیاه ماده آتروگین بدست می آید که خاصیت ضد سم دارد ولی خود این گیاه به شدت سمی است.
ممنوعیت ها:
مصرف این گیاه به دلیل سمی بودن به صورت معمول و به شکل دمنوش و جوشانده حا-----موجود در آورندهای این گیاه اگر در چشم ریخته شود با چشم تماس پیدا کند باعث باز ماندن مردمک چشم میشود. مصرف بیش از حد آن باعث گیجی، مشکلات بینایی تاری دید، سرخوشی بیش از حد، زوال عقل و جنون می شود. هرگز دانه های تاتوره را در دسترس کودکان قرار ندهید چرا که خطر مرگ در اثر مصرف این گیاه برای کودکان بیشتر است. اگر جوشانده این گیاه به کسی خوانده شود اعصاب ارادی انسان برای مدتی غیر ارادی می شود.
منابع:
مکی زاده تفتی، شریفی عاشور آبادی. سال 1396 . اطلس بذر گیاهان داروئی.
کرمعلی، جواد. سال 1397. دایره المعارف گیاهان دارویی. انتشارات الهام نور.